Volkskrant column 5 - Waarom ik soms wakker lig van al die regels die niet passen bij ons bioboeren

Goh, waar jij als boer wel allemaal mee bezig bent, is een veelgehoorde reactie op mijn columns. Maar dat is juist zo mooi aan dit vak. Soms sleutel je aan een machine, dan weer ben je op het land bezig en zo sta je als een heuse dokter Poll een koe te verlossen. Ook worden er (helaas) veel administratieve vaardigheden van je verwacht en moet je economisch onderlegd zijn. Werk waar alle boeren 24 uur per dag mee bezig zijn.

We doen het graag, en dat er dingen anders moeten, daar zijn we ons allemaal van bewust. Op elke boerderij worden stappen gezet. Maar het moet wel bij je passen - en bij je bedrijf. Ik ben blij dat ik kon omschakelen naar biologisch, maar niet iedere boer wil en kan dat. Ook de biologische markt is daar niet klaar voor, niet iedere consument kan of wil de bio-meerprijs betalen. Daar hebben we u als consument voor nodig en een overheid die de regie neemt.

Hopelijk heb ik in deze serie gastcolumns - dit is de laatste - de voordelen van de manier waarop wij werken duidelijk gemaakt. Wat je niet gebruikt, bijvoorbeeld kunstmest of krachtvoer, heeft ook geen schadelijke gevolgen, zoals stikstofuitstoot. Simpeler kan het niet. Het biedt een oplossing voor alle problemen die ons als sector boven het hoofd hangen. En dat is nogal een rijtje: CO2- en ammoniakuitstoot, gebruik van medicijnen en chemische middelen, het verlies van biodiversiteit.

Wakker liggen

De overheid is druk bezig voor deze zaken regels te bedenken. Soms lig ik er wakker van. Zijn mijn vergunningen wel op orde? Moeten we straks allemaal technische maatregelen treffen om die uitstoot te beperken? Moet ik straks allerlei spul (enzymen, bacteriën, mineralen) door het voer en/of de mest heen mengen om ammoniakuitstoot te voorkomen? Bedrijfsvreemde middeltjes waarvan ik niet weet wat dit met de gezondheid van bodem en koeien doet.

Er is zelfs sprake van een eventuele vergunningsplicht voor het weiden van onze koeien. Voor weiden notabene: dé manier voor onze koeien om zonder uitstoot van ammoniak (en het gebruik van diesel door ons) het vers gegraasde gras efficiënt om te zetten in gezonde, eiwitrijke voeding. Of moet er straks een luchtfilter op de stal terwijl mijn koeien meestal buiten staan? En al deze 'end off the pipe-oplossingen' zullen de kostprijs weer verhogen, dus moet ik meer melk gaan leveren om deze investeringen te kunnen betalen. En meer melk leveren betekent in mijn geval: meer krachtvoer van buiten mijn bedrijf aanvoeren, zodat de resten van dat krachtvoer als mest op mijn bedrijf blijven. Ik ben er bang voor.

Ook de ontwikkelingen in het landelijk gebied baren me zorgen, de grond is verschrikkelijk schaars en duur geworden, veel grond komt in handen van (buitenlandse) investeerders en speculanten die uit zijn op snelle winst en rendement. Gevaarlijk, want voor de voedselzekerheid wil je toch niet afhankelijk zijn van deze snelle jongens.

En dan de uitkoop van veehouderijen rond natuurgebieden: waarom zo veel geld uitgeven terwijl het ook anders kan? En al dat geld gaat naar de stoppers, niet naar de boeren die het lef en de moed hebben om te veranderen.

Demo-bedrijf

Sinds kort mag ik me een demo-bedrijf noemen: er komen groepen met boeren die ik hoop te inspireren tot een andere manier van werken. Vanuit het ministerie krijg ik hier nu zelfs een vergoeding voor, dat is natuurlijk prachtig. Maar het blijft verrekte vreemd om hier een bedrijfsvoering te promoten, waarvan we nog niet weten of en wat (nieuwe) regelgeving daaraan bijdraagt, want de onzekerheid vanuit het Haagse blijft. We worden in die regelgeving langs dezelfde lat gelegd als onze niet-biologische collega's, terwijl we een heel andere manier van produceren hebben.

Dat is ongeveer net zoiets als wegenbelasting voor alle auto's gelijk stellen, en geen onderscheid meer tussen een Fiat Panda en een dikke BMW. Voorkomen van uitstoot doe je aan de voorkant: geen kunstmest, minder krachtvoer en minder vee per hectare, en meer gebruik van natuurlijke processen. Dat is wat wij bioboeren doen. En om een transitie in gang te zetten naar een duurzamere manier van boeren, met minder gesleep met externe (kunstmatige) grondstoffen, stel ik voor: minder input, minder regels.

Peter Oosterhof is biologisch melkveehouder in Foxwolde en gastcolumnist voor volkskrant.nl/opinie in mei.